English
“Kế hoạch năm 2023, xuất khẩu lâm sản đạt 17,5 tỷ USD nhưng đến cuối tháng 12, kim ngạch mới đạt gần 14,5 tỷ USD. Có thể khẳng định rằng 20 năm qua, chỉ tiêu này của ngành lâm nghiệp liên tục lập đỉnh nhưng năm nay lại đi xuống.
Đây là tín hiệu cho thấy ngành phải nhanh chóng tái cơ cấu sản phẩm này từ nguyên liệu, sản phẩm, thị trường…”, đây là chia sẻ của Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Nguyễn Quốc Trị tại hội nghị tổng kết ngành lâm nghiệp.
2023 là một năm khó khăn với ngành gỗ khi nhu cầu tiêu dùng tại các thị trường xuất khẩu chính như Mỹ và EU giảm mạnh dẫn đến các đơn hàng sụt giảm, nhiều doanh nghiệp phải thu hẹp quy mô sản xuất, thậm chí phải đóng cửa.
Bước sang năm 2024, ngành lâm nghiệp đặt mục tiêu kim ngạch xuất khẩu quay về đỉnh cũ năm 2022, tức 17,5 tỷ USD, tăng 21% so với năm 2023.
Thứ trưởng Nguyễn Quốc Trị cho rằng những chỉ tiêu này khá cao, đặc biệt trong bối cảnh xung đột chính trị đang kéo dài và khó đoán định, cả yếu tố đầu ra và đầu vào của xuất khẩu đều khó khăn.
Thứ trưởng cho rằng các đơn vị ngành lâm nghiệp cần ngồi lại và rà soát lại, để những mục tiêu trở thành con số hiện thực vào cuối năm 2024.
Tương lai “khó đoán định” của ngành gỗ năm 2024 cũng được hiệp hội,nhiều doanh nghiệp dự báo.
Trao đổi với chúng tôi, ông Đỗ Xuân Lập, Chủ tịch Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam (Viforest) nhận định thị trường hiện đã có một số dấu hiệu hồi phục, tuy nhiên năm 2024 vẫn tiềm ẩn một số rủi ro cho ngành.
“Năm 2024, ngành gỗ vẫn nằm trong thế có nhiều bất ổn. Về tổng thể, ngành gỗ có tăng trưởng nhưng chậm và không nhiều, khoảng 10-12% so với những quý cuối năm 2023.
Giải pháp trọng tâm nhất trong năm 2024 đó là tạo ra hình ảnh ngành gỗ Việt Nam là phát triển bền vững, dựa trên yếu tố cơ bản đó là sử dụng gỗ có chứng chỉ và sản phẩm giảm phát thải”, ông Đỗ Xuân Lập nhận định.
Bên cạnh khó khăn về đầu ra thị trường, ngành đang đối mặt với một số vấn đề thời sự ảnh hưởng trực tiếp đến tính bền vững của ngành, đặc biệt là quy định chống phá rừng của EU, sản phẩm gỗ có phát thải carbon thấp, rủi ro về nguyên liệu gỗ nhập khẩu.
Cùng với sự suy giảm của thị trường, những quy định mới nêu trên cho thấy 2024 có thể sẽ tiếp tục là một năm khó khăn của ngành gỗ.
Còn theo ông Nguyễn Liêm, Chủ tịch CTCP Gỗ Lâm Việt, triển vọng xuất khẩu gỗ chưa rõ ràng, đơn hàng cho đầu năm 2024 đã có nhưng nhà máy vẫn chưa chạy hết công suất nhà máy.
“Quý III, quý IV năm nay, đơn hàng có tăng nhưng đây là đơn hàng bù vào giảm tồn kho của Mỹ, EU và phục vụ cho dịp lễ Noel, Tết Dương lịch, chứ không phải đơn hàng bền vững. Tín hiệu này chưa thể đánh giá được triển vọng năm 2024”, ông Nguyễn Liêm chia sẻ.
Mỹ vẫn là thị trường chiến lược
Sau khi căng thẳng thương mại Mỹ – Trung xảy ra vào năm 2018, Việt Nam đã vượt qua Trung Quốc và trở thành nguồn cung đồ nội thất lớn nhất cho thị trường Mỹ.
Ông Ngô Sỹ Hoài, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Viforest cho biết Mỹ là quốc gia tiêu thụ đồ gỗ lớn nhất thế giới, quy mô 24-25 tỷ USD/năm. Đây là thị trường chiến lược, quyết định tăng trưởng của ngành gỗ, chiếm khoảng 50-55% tổng kim ngach xuất khẩu lâm sản của Việt Nam.
Phó Chủ tịch Viforest cho biết Bộ Thương mại Mỹ tiếp tục áp thuế chống bán phá giá và chống trợ cấp với một số mặt hàng nội thất của Trung Quốc. Điều này tạo ra lợi thế cho ngành gỗ Việt Nam.
Tuy nhiên, các doanh nghiệp cũng cần lưu ý nguy cơ Mỹ bị điều tra lẩn tránh thuế chống bán phá giá với một số mặt hàng gỗ của Việt Nam. Ông Hoài nhấn mạnh Việt Nam xuất khẩu gỗ sang Mỹ càng nhiều, rủi ro bị áp đặt thuế càng lớn.
Ông Phạm Quang Huy, Tham tán nông nghiệp Việt Nam tại Mỹ cho biết lạm phát tại thị trường Mỹ hiện đã hạ nhiệt, việc làm của người lao động đang tăng lên, đặc biệt là mảng xây dựng, điều này cho thấy xuất khẩu đồ gỗ vào thị trường Mỹ có thể tăng trưởng trở lại.
Mặt khác, tỷ lệ hàng tồn kho tại Mỹ dự báo đến cuối năm 2023 sẽ giảm dần. Đây là cơ hội để Việt Nam đẩy mạnh xuất khẩu mặt hàng gỗ và sản phẩm gỗ vào thị trường này trong thời gian tới.
“Nhà nhập khẩu đang mua hàng trở lại, tuy nhiên đơn hàng sẽ không còn lớn như trước đây. Để thị trường phục hồi tốt như trước và trong đại dịch phải cần thêm thời gian”, ông Huy nói.
Tham tán nông nghiệp Việt Nam tại Mỹ lưu ý môi trường pháp lý của Mỹ yêu cầu các sản phẩm gỗ nhập khẩu đảm bảo yếu tố bảo vệ môi trường, an toàn, doanh thu và thương mại công bằng.
“Mỹ không muốn có sản phẩm nào gây hại cho cảnh quan và rừng do các loài dịch hại xâm lấn, cũng như hàng buôn bán bất hợp pháp gây ảnh hưởng người tiêu dùng.
Ngoài ra, Mỹ cũng có những biện pháp chống bất lợi cho ngành công nghiệp trong nước, thông qua thuế chống bán phá giá, buôn bán bất hợp pháp…”, ông Huy nói.
Tham tán nông nghiệp Việt Nam tại Mỹ khuyến cáo các doanh nghiệp tuân thủ Nghị định 102 về hệ thống gỗ hợp pháp Việt Nam và thỏa thuận 301 giữa hai nước về khai thác và thương mại gỗ bất hợp pháp.
Trong đó, doanh nghiệp cần nhanh chóng cải thiện hệ thống quản trị, tăng cường trách nhiệm giải trình để quản trị rủi ro, minh bạch thông tin đầu ra – đầu vào bằng phần mềm kế toán thông minh, đồng thời theo dõi các vụ việc phòng việc thương mại trong ngành để có giải pháp ứng phó.
Ngoài ra, các doanh nghiệp cần phát triển sản phẩm mới có hàm lượng kỹ thuật, tính sáng tạo cao, thân thiện với môi trường… để tăng sức cạnh tranh ở thị trường tiêu thụ đồ gỗ lớn nhất thế giới này.
